Piše: Emina Kovačević

Drugu večer 61. izdanja festivala MESS, obilježila je predstava OMMA, mađarskog i francuskog koreografa, fotografa i vizualnog umjetnika Josefa Nadja.

U periodu u kojem dominira diskurs skorog kraja svijeta, kraha civilizacije, u ozračju pandemije, dinamičnih prekaljanja na političkom planu u Evropi i svijetu, i promjenjivoj atmosferi globalnog zatopljenja, Josef Nadj predstavom Omma utišava haos “pseudoapokaliptičnog”, u fokus postavljajući početak i čovječno, u pokretu. Sam naslov predstave, omma, potiče od starogrčke riječi ὄμμα, što znači oko, svjetlost ili, u širem smislu, čin promatranja, gledanja.

Koncept i osnovna ideja ove predstave su suštinski jednostavni – pokretom, koreografijom prikazati početak čovječanstva, u izvedbi osam plesača afričkog porijekla, i postaviti publiku u položaj omma – oka koje sve vidi. U fokusu je ljudsko tijelo u pokretu, žive skulpture od krvi i mesa, sa individualnim bilima i bicima, pojedinačni, ali i u relaciji jedni sa drugima. Publika je pozvana da vidi, da bude fascinirana tjelesnošću i plesom, da osjeti i posvjedoči tijelu, znoju, pulsiranju krvnih žila i zatezanju mišića. Nauštrb ideji i konceptu predstave, koreografija je izuzetno kompleksna i precizna, u sjajnoj izvedbi ansambla predstave.

Osam plesača nalazi se na goloj sceni. Iz tame, i praznog prostora, prvi ritam uspostavlja se dahom, i u pokretima koji prate disanje, naziru se prvi počeci plesa. Postepeno se iz uniformnosti kolektiva razvijaju individualni glasovi, u začudnoj atonalnosti. Mekanom svjetlošću Rémija Nicolasa,  prostor na sceni očituje se kao jednoćelijski organizam, iz kojeg će se nizom dinamičnih mitoza razviti čitavo čovječanstvo, a sa njim i ples. Jezik ove predstave nastaje pod utjecajem bogatog kulturnog nasljeđa osmorice interpretatora, porijeklom iz Malija, Senegala, Burkine Faso, Obale Slonovače i dva Konga, pod lekturom i usmjerenjem Jozefa Nadja. On ih jeste obukao u svoj prepoznatljivi kostim– sako i hlače, ali ih je pustio da se istih oslobode, oslobađajući se sprega konvencije i onog što se od njih očekuje.

Interpretatori od prve do zadnje minute osvajaju prostor slobode na sceni, i vlastite individualnosti iz jedinstvenog fekete, kroz elemente tradicionalnog i savremenog plesa, jazza, lockinga, poppinga i krumpinga…  Proces od kolektvinog do individualnog ponavlja se u epizodama – plesnim etidama i scenskim slikama, koje tretiraju različite aspekte, ili faze razvoja, čovječanstva. Iste su poprilično apstraktne, i otvorene interpretaciji oka koje posmatra i u posmatranju dopušta sebi dozu fascinacije.

Pozivajući se na intrinzično i primalno, a povremeno zadirući u  radoznalost prema drugom i egzotičnom, Nadj kao da negira mogućnost naprasite intelektualizacije ili kontekstualizacije njegovog djela. Suština je u onome što se vidi na sceni, u igri i uživanju plesa kao jednog od načela postojanja čovjeka, koje se razvijalo kao i on sam. I kroz tu jednostavnost, očituje se sva kompleksnost i  ljepota postojanja ljudskog bića i zajednice u plesu, čak i kada se promatra iz perspektive koja podsjeća na apokalipsu.